Leendert de Baan

Geslacht:	Man
Vader:	Jan de Baan
Moeder:	Maartje van Santen
Geboren:	26 Juni 1880	Maasland
Overleden:	26 Feb 1929	Boxum
Beroep:		predikant
Aantekeningen:	Oenkerk/Drachtstercompagnie. Hervormd predikant (1927). Ondertekent Dienstweigeringsmanifest Mobiliseren 1925. Ondertekent Dienstweigeringsmanifest Mobiliseren 1927. Revolutionair spreker. Medewerker Wereldorde, orgaan der Arsolraad. Comité voor Indische bannelingen (1927). De Baan, die van orthodoxen huize was, studeerde te Utrecht. Hij werd daar vrijzinnig en raakte beïnvloed door Frederik van Eeden. Aan het eind van zijn studie bracht De Baan met zijn verloofde korte tijd op Walden door. Hij bleef zijn leven lang voorstander van Gemeenschappelijk Grondbezit. De Zuid-Hollander De Baan kwam als predikant in het Noorden terecht, waar hij zich goed thuisvoelde. Hij stond achtereenvolgens in de hervormde gemeenten De Wilp (1905), Beetgum (1908), Boksum (1911), Oenkerk (1915), Drachtstercompagnie (1922), Garmerwolde (1927) en nog eens Boksum (1928). In alle gemeenten verzorgde hij een gemeenteblaadje De Wekker (tot 1921, van 1921-1927 Onze Kerk). Later voegde hij verschillende gemeentelijke kerkblaadjes samen tot Het Noorderlicht, een blad met een centrale redactie en een aantal lokale edities. Hij schreef bovendien tussen 1908 en 1919 een tiental catechisatieboekjes, die soms tien tot twintig maal herdrukt werden en overal in het land werden gebruikt. In theologisch opzicht stond hij rechts van de merendeels Vrijzinnige Blijde Wereld-dominees, maar politiek voelde hij zich het meest thuis bij de radicale Bond van Christen-Socialisten uit 1907. Terwijl De Baan Kamerkandidaat was voor de christen-socialisten, was zijn vrouw een tijd lang lid van de Sociaal-Democratische Partij. Ook werd hij lid van Kerk en Vrede. Zijn brochure God en de oorlog (Rotterdam 1915) werd driemaal herdrukt. Toen hij als ondertekenaar van het Dienstweigeringsmanifest in 1915 de boete niet wilde betalen en een maand moest 'zitten', schreef hij het veel gebruikte catechisatieboekje God en mensch (Drachten 1917). Van zijn gevangeniservaring deed hij kritisch verslag in De Hervorming. De redevoeringen die De Baan en anderen in 1916 voor de rechtbank hielden, verschenen onder de titel Pro Justitia (Drachten 1919). De Russische revolutionaire ontwikkelingen volgde hij met aandacht. De wat verlegen, naar binnen gekeerde De Baan deed van ganser harte mee aan de beweging die tussen 1909 en 1922 in Noordwest-Friesland 'hagepreken' organiseerde om kerk en geloof meer tot de mensen te doen spreken. De Baan pleitte daarbij voor tweeërlei revolutie: de innerlijke omkeer en die in de maatschappelijke verhoudingen. De SDAP was hem in dat verband te burgerlijk en te conformistisch. Diezelfde kritiek had hij op de kerk. Hij stond een levend christendom voor, dat niet bleef bij praten maar tot de daad kwam. Dat de Friezen van deze meelevende man zeiden: 'Hij leefde volgens zijn beginselen!', mag als grote lof beschouwd worden. Dat De Baan bij rechts en links geliefd was en als voorbeeld van een goede dorpsdominee gold, bleek uit het verschijnen bij zijn betrekkelijk vroege dood van het boekje met acht herdenkingsartikelen Ds. L. de Baan herdacht (Huis ter Heide 1929). Publicaties: Bibliografie van en over L. de Baan aanwezig in de Provinciale Bibliotheek van Friesland (Leeuwarden) A 4151. Literatuur: B. Canter, Op water en brood (Amsterdam 1916) 169-173; J. Giesen, Nieuwe geschiedenis. Het antimilitarisme van de daad in Nederland (Rotterdam 1923); B. de Ligt, Vrede als daad (Arnhem 1931) I, 304, 307; R. Jans, Tolstoj in Nederland (Bussum 1952) 76, 110, 112, 113; K.A. Beversluis, Een halve eeuw strijd en opbouw (Assen 1953) 112; D. van der Zee, Een tijdverschijnsel. De voormalige Bond van Christen-Socialisten (Den Haag 1966); J.J. Kalma, 'Ds. Leendert de Baan, revolutionair Christen-socialist' in: Leeuwarder Courant, 1.5.1976; J.S. de Ley, B. Luger, Walden in droom en daad (Amsterdam 1980) 146, 150, 229; J.J. Kalma, 'Baan, Leendert de' in: Biografisch lexicon voor de geschiedenis van het Nederlandse protestantisme. Deel 3 (Kampen 1988) 25-26; M.H. Voorhans, Leendert de Baan, een christen-socialistisch predikant in de Trynwalden (1915-1922). Profeet als opgave en opdracht (Oenkerk 1999). Auteur: J.J. Kalma Oorspronkelijk gepubliceerd in: BWSA 4 (1990), p. 11-12 Laatst gewijzigd: 05-08-2002

Gezin 1

Huwelijkspartner:	Johanna Neeltje Petronella van der Wiele	geb. 1878 overl. 14 Aug 1938
Huwelijk:	1 Feb 1905	Maasland
Kinderen:
	Tine de Baan	geb. 15 Nov 1905
	Annie de Baan	geb. 8 Sept 1907 overl. 9 Feb 1921
	Else de Baan	geb. 21 Juni 1909