Hendrik van der Veen

Geslacht:	Man
Vader:	Jan van der Veen
Moeder:	Elizabeth Remina van Willigen
Geboren:	21 Juli 1888	Rossum
Overleden:	19 OKT 1977
Aantekeningen:	V E E N , H E N D R I K V A N D E R , * Rossum 21 juli 1888, t Leusden 19 okt. 1977. Z n . van Jan van der Veen, pred., en Elizabeth Remira van Willigen. Stud. Indonesische letteren Leiden 1907; dr. lett. 1915. Bijbelvertaler Zuid-West Celebes (Sulawesi) 1916-1956. Hij huwde 1. op 15 mei 1916 te Hamburg met Luise Hedwig Spieth (1890-1945); 2. in aug. 1976 te Leusden met Gerritje Catharina van den Hooff, oud-zendingsverpleegster in Rante Pao ( t 1990). Van der V . kwam tot zijn studie na een ontmoeting met N . Adriani, bijbelvertaler in Posso (Midden-Celebes) en na door het N B G als alumnus-afgevaardigde ter bijbelvertaling te zijn benoemd. Aanvankelijk bestemd voor Halmaheira studeerde hij naast de hoofdtalen van de archipel - Javaans, Maleis en Bataks - ook de talen van genoemd eiland. Hij promoveerde bij H . Kern op een proefschrift De Noord-Halmahera'se taalgroep tegenover de Austronesische talen. Later heeft hij zich met deze taal-groep niet meer bezig gehouden, omdat hij intussen door het N B G bestemd werd voor vertaalwerk in het Zuid-Toradjaas, op verzoek van de Geref. Zendings Bond (GZB) die enkele jaren eerder zendingswerk was begonnen in Zuid-West Celebes rondom Rante Pao. Hij verbleef veertig jaar in het bij zijn komst nog nauwelijks gepacificeerde gebied en bracht in die lange periode de taal in kaart, publiceerde woordenboeken (Toradjaas-Nederlands en Toradjaas-Indonesisch) en uiteindelijk een complete bijbelvertaling (gereed 1955, gedrukt 1960). Zijn werk werd slechts onderbroken door enkele verlofperiodes en de tweede wereldoorlog. Tijdens de Japanse bezetting kwamen zijn vrouw en zijn oudste zoon in het kamp om. Zijn studiemateriaal ging in diezelfde periode teloor. Aanvankelijk in nauwe samenwerking met de veel oudere en ervaren vertaler, kenner bij uitstek van een verwante taal, N . Adriani, en met de GZB-zendeling A . A . van de Loosdrecht (totdat deze in 1917 werd vermoord), verdiepte Van der V . zich in de studie van taal, cultuur en adat van de bevolking van zuidelijk- of Sadan-Toradja (de taal werd ook wel, naar het ontkennende woord, Tae genoemd). Hij leerde hun volksverhalen verstaan, maar vooral ook hun dodenliederen en andere sacrale teksten, en gaf die uit. Persoonlijk was hij van mening dat de snel groeiende kerk daarvan gebruik zou moeten maken voor de liturgie en zeker voor de bijbel-vertaling. Daarbij diende wel gewaakt te worden voor syncretisme. Bij al zijn werk werd hij gesteund door Toradjase taaiassistenten. Zowel bij de uitgave van een eerste bijbelgedeelte, n.1. Luc. (1933), als van het Toradjaas-Nederlands woordenboek (1972) wordt de naam van J . Tammoe als mede-auteur vermeld. Een andere bijzonderheid bij de successieve bijbeluitgaven (N.T. 1951, Bijbel 1960) is dat deze in het hoofddialect van het Toradjaas zijn gesteld, terwijl in voetnoten de afwijkingen daarvan in andere dialecten staan vermeld. Dit gebruik veroorzaakte problemen bij het voorlezen en bovendien waren de verwijzingen hier niet altijd bindend. Buitengewoon veel aandacht werd door Van der V . en zijn medewerkers besteed aan de equivalente weergave van de autochtone zegswijzen. Ook nadat hij Indonesië en zijn geliefde Celebes had verlaten bleef hij in Nederland nog bezig met correctie van drukproeven van Bijbel en woordenboek, en met de publicatie van talrijke artikelen op taalkundig gebied. G e s c h r. : Zie J.L. Swellengrebel. In Leijdeckers voetspoor, II, 320 vlg L i t. : J . L . Swellengrebel. In Leijdeckers voetspoor. II. Haarlem 1978. reg. in v. (mei folo). - Dez.. In memoriam H. van der V. In: Bijdragen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde, C X X X I V (1978). 195-206. - Th. van den End. De Gereformeerde Zendingsbond 1901-1961, Nederland-Tanah Toraja. Een bronnenpublicatie. 1985 (z.p.). passim. - Dez.. Een taalgeleerde onder de zendeling-leraren: H. van der V. in Tana Toraja. In: Excursies in Celebes (...), o.r.v. H . A . Poeze en P. Schoorl. Leiden 1991 (Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal- Land-en Volkenkunde. 147). 233-249. - Th. Kobong. Evangelium und Tongkonan. Eine Untersuchung über die Begegnung zwischen christlicher Botschaft und der Kultur der Toraja. Hamburg 1989 (Perspektiven der Wellmission. 7), 21-79. 336 vlg. - B. Plaisier. Over bruggen en grenzen. De communicatie van het evangelie in het Torajagebied (1913-1942). Zoelermeer 1993. reg. in v. A. DE KUIPER Biografisch lexicon voor de geschiedenis van het Nederlands protestantisme, deel 5

Gezin 1

Huwelijkspartner:	Luise Hedwig Spieth	geb. 1890 overl. 1945
Huwelijk:	15 MEI 1916	Hamburg

Gezin 2

Huwelijkspartner:	Gerritje Catharina van den Hooff	overl. 1990
Huwelijk:	1976	Leusden