Aafje Dell

Geslacht: Vrouw
Vader: Johan Ceriac Christiaan Dell
Moeder: Aafje Helleman
Geboren: 24 Nov 1893 Hoorn
Overleden: 16 OKT 1975 Hoorn
Religie: Ned. Hervormd
Beroep: onderwijzeres
Aantekeningen: Last Name: Dell
First Name: Aaf
Date of Birth: 24/11/1893
Date of death: 16/10/1975
Rescuer's fate: survived camp inmate
Nationality: THE NETHERLANDS
Gender: Female
Profession: TEACHER
Place during the war: Hoorn, Noordholland, The Netherlands, Ravensbrück, Camp, Germany
Rescue Place: Hoorn, Noordholland, The Netherlands
Rescue mode: Hiding Arranging shelter
File number: File from the Collection of the Righteous Among the Nations Department (M.31.2/681)
Aaf Dell, who lived in Hoorn, North Holland, helped Jews by accommodating them in her own home or arranging alternative safe addresses for them. For a period of about two years, Aaf worked in conjunction with her friend and housemate Miss Dieuwke van Vliet* and with Odile Moereels*, a senior nurse at the City Hospital in Hoorn. Among the Jews that Aaf sheltered in her own home were Sally Themans and his pregnant wife, Gerda. One of Aaf’s bravest actions was transferring their four-month-old Jewish baby, Arye Nechemya, who had been born in hiding, from Oosterbeek to Hoorn. In Hoorn, he found refuge with the van der Berge family. However, only a few weeks later, the SS raided their home. Mr. van der Berge and a Jewish couple were arrested, deported, and later perished. By this time, Aaf herself was no longer safe. She too was soon caught and sent to Ravensbrück. The courageous woman survived the notorious camp and returned to Holland after the liberation.
On June 22, 1971, Yad Vashem recognized Aaf Dell as Righteous Among the Nations.
Moedig en standvastig in oorlogstijd
Geboren in Hoorn als dochter van slager Johan Ceriac Christiaan Dell en Aafje Helleman. Gedurende bijna 45 jaar werkzaam in het onderwijs aan de openbare lagere school aan de Muntstraat in Hoorn. Levenspartner van Dieuw van Vliet (zie WBW), met wie zij vanaf 1940 woont in de conciërgewoning van het Waterschapshuis Drechterland aan het Grote Oost 4-6 te Hoorn. Vanaf 1942 bieden zij daar in het achterhuis verblijfplaats aan onderduikers, waarvan enige van Joodse herkomst. Ook als het pand gevorderd wordt door de Duitse bezetter en gebruikt wordt als Ortskommandatur, blijven de onderduikers daar verborgen en veilig. In deze tijd is de samenwerking met de directrice van het Stadsziekenhuis Odile Moereels van groot belang.
Door een ongelukkige samenloop van omstandigheden wordt Aaf als verdacht door de Duitsers aangemerkt en gearresteerd. Ze verblijft van februari 1944 tot 19 april 1945 in het kamp Ravensbrück, waar ze ondanks drie keer verhoord te zijn niets loslaat en aan de gaskamer ontsnapt. Na een lange terugtocht met veel ontberingen komt ze op 2 juni 1945, sterk vermagerd maar geestelijk ongebroken, terug in Hoorn, waar ze een buitengewoon warm onthaal mag beleven. Ze verhuist met Dieuw van Vliet naar Spanbroek. Ze keren later terug in Hoorn en brengen hun laatste jaren door in het Liornehuis, waar Aaf in 1975 overlijdt.
De inzet van beide vriendinnen in de oorlog en de grote risico's die zij aanvaarden bij de hulp aan vervolgden worden gewaardeerd met een onderscheiding in 1951. In 1972 ontvangt Aaf uit handen van de ambassadeur van Israël de Oorkonde en Medaille de Justes van Yad Vashem als dank voor het huisvesten van Joodse landgenoten in Wereld Oorlog II.
Aan de gevel van het pand Grote Oost 4-6 wordt in 1996 een plaquette geplaatst ter herinnering aan beider inzet.
Bronnen:
Artikelen van Herman Lansdaal in Kwartaalblad van de Vereniging Oud Hoorn, 17e jrg. nr. 1 en 18e jrg. nr. 2.
Gegevens aangeleverd en bewerkt door: Koos van Bockxmeer te Blokker (2012).
Westfries Biografisch Woordenboek