Henriette Antoinette Schwarz

Geslacht:	Vrouw
Vader:	Levi Schwarz
Moeder:	Rebecca Vles
Geboren:	1 Nov 1893	Zutphen
Overleden:	12 Apr 1974	Zutphen
Aantekeningen:	Henriëtte Antoinette Polak-Schwarz (roepnamen: Henriëtte, Jet) werd geboren op 1 november 1893, en overleed op 12 april 1974 te Zutphen. Ze was actief betrokken bij zeer veel activiteiten in en rond het Humanistisch Verbond (onder andere als hoofdbestuurslid, 1946-1957) en werd daarom ook wel 'de moeder van het Humanistisch verbond' genoemd. [noot 1] Ze zette zich met name in voor de humanistische ouderenhuisvesting (A.H. Gerhardhuis Amsterdam; Humanistisch Stichting Huisvesting Bejaarden) en verleende talrijke malen financiële steun aan humanistische initiatieven, onder andere via door haar opgerichte fondsen: het Leo Polakfonds en het Leopold- Schwarz-fonds. Henriëtte Schwarz werd op 1 november 1893 geboren in een kapitaalkrachtige fabrikantenfamilie. Ze was medefirmante van Polak & Schwarz (puddingpoeder, essences e.d.) met vestigingen in de Zaanstreek, Hilversum en het buitenland. In 1915 verloofde ze zich met de rechtsfilosoof en vrijdenker Leo Polak, de latere hoogleraar te Leiden en Groningen. [noot 2] Ze trouwden op 16 juli 1917 en kregen drie dochters: Bettine, Ans en Jetteke. Haar man Leo was jood en dit werd hem tijdens de Duitse bezetting noodlottig. Als joodse professor werd hij in november 1940 op non-actief gesteld en vervolgens opgepakt wegens Duits-onvriendelijke uitlatingen. Hij overleed op 9 december 1941 in het concentratiekamp Sachsenhausen. Ook dochter Jetteke overleefde de oorlog niet. Na de oorlog was Jet Polak-Schwarz zeer actief in het Humanistisch Verbond, dat ze zag als de belichaming van het gedachtegoed van haar man Leo. Vanaf de oprichting in 1946 tot 1957 was ze actief als hoofdbestuurslid. Het Verbond mocht ook regelmatig op haar financiële steun rekenen. Ook in de afdeling Amsterdam was ze actief; daar organiseerde ze huislezingen en muziekavonden. Tot haar dood zette zij zich in het bijzonder in voor de humanistische huisvesting voor ouderen. Al in 1949 nam zij namens het Verbond zitting in een uniek samenwerkingsproject met de vrijdenkers: de A.H. Gerhard-stichting, later omgedoopt in de Humanistische Stichting voor Huisvesting van Bejaarden (HSHB). Die stichting ijverde voor humanistische tehuizen voor ouderen. Polak-Schwarz werd 'secretaresse' in het bestuur. In 1959 werd te Amsterdam het Gerhardhuis als eerste humanistisch bejaardentehuis in Nederland officieel geopend. Polak-Schwarz zat niet alleen in de bouwcommissie, maar steunde het Gerhardhuis ook financieel en hielp zo het voortbestaan ervan veiligstellen. Ze is ook wel de 'moeder van het A.H. Gerhardhuis' genoemd. Ook binnen de International Humanist and Ethical Union (IHEU), de internationale humanistische federatie die in 1952 mede vanuit het HV was opgericht, was Polak-Schwarz actief. Van 1952 tot 1957 was zij de eerste organisatiesecretaris. Buiten het HV om, maar vanuit hetzelfde gedachtegoed, richtte ze het Leo-Polakfonds en het Leopold-Schwarzfonds op. Op 12 april 1974 overleed Henriëtte op tachtigste leeftijd in haar woning te Zutphen. Bij de uitvaart vergeleek de toenmalige voorzitter van het HV, mr. Max Rood, haar met de oprichter en 'vaderfiguur' van het HV, Jaap van Praag. Zonder de liefdevolle aandacht, hulp en steun van mevrouw Polak was het HV niet blijven bestaan. [noot 3] Ze liet een legaat na aan 'haar Gerhardhuis' en schonk haar huis en kunstcollectie aan de gemeente Zutphen. Die richtte in haar voormalige woning het 'Museum Henriëtte Polak' op (Zaadmarkt 88). De door haar na de oorlog opgebouwde kunstcollectie figuratieve kunst uit de 20e eeuw is voor het publiek te bezichtigen. [noot 4] Noten 'Afscheid van de moeder van het Verbond', in: Humanist (1 mei 1974) p. 3. 'In memoriam Henriëtte Antoinette Polak-Schwarz (1883-1974)', in: Rekenschap (juni 1974). 'Afscheid van de moeder van het Verbond', in: Humanist (1 mei 1974). Website: www.galeries.nl/galerie.asp?galnr=1206 Literatuur - In memoriam Henriëtte Antoinette Polak-Schwarz', in: Rekenschap, jrg. 21 nr. 2 (juni 1974) p. 42-45. P. Spigt, 'Mevrouw Polak-Schwarz 80 jaar', in: Humanist 1-11-1973. M.G. Rood, 'Afscheid van de moeder van het Verbond', in: Humanist (1-5-1974). G.E. Langemeijer, 'Polak, Leonard', in: Biografisch woordenboek van Nederland, (deel 2; Amsterdam: Elsevier, 1985) p. 432-434. Jaak Slangen, 'Boegbeelden, mevrouw H.A. Polak-Schwarz (1893-1974)', in: We moesten het zelf doen, van eerste pension voor buitenkerkelijke bejaarden tot woon- en zorgcentrum voor ouderen in Amsterdam: het A.H. Gerhardhuis 1959-1999 (Amsterdam, 1999) p. 135-138.

Gezin 1

Huwelijkspartner:	Leonard Polak	geb. 6 Jan 1880 overl. 9 Dec 1941
Huwelijk:	16 Juli 1917	Amsterdam
Kinderen:
	Annie Jentine Willy Polak	geb. 21 MEI 1924
	Henriette Antoinette Regina Polak	geb. 11 OKT 1921 overl. 11 Nov 1942
	Bettina Henriette Polak	geb. 23 MRT 1919