Jan van Hesselingen

Geslacht:	Man
Vader:	Klaas van Hesselingen
Moeder:	Neeltje de Graaf
Geboren:	14 Sept 1868	Westzaan
Overleden:	18 MRT 1963	Amsterdam
Beroep:		machinist
Aantekeningen:	Hilversum. Depothouder van communistische brochures. Lijst revolutionairen (1925). Kandidaat C.P. verkiezing gemeenteraad 1923. Het levensverhaal van Jan van Hesselingen 1868 - 1963. Jan van Hesselingen in 1868 geboren in Westzaan en zijn levensverhaal is door hem geschreven in 1942 en nu van commentaar en foto's voorzien door zijn kleinzoon. Het is een verhaal van een strijd om een menswaardig bestaan, gevoerd door een typische Zaankanter. 'Het Levensverhaal van Jan van Hesselingen'; 1868 - 1963 Ervaringen en arbeidsomstandigheden. De strijd om een menswaardig bestaan, gevoerd door een typische Zaankanter. Hoofdstuk XIII: 'De spoorwegstaking van 1903'. Uitgave in eigen beheer door kleinzoon F. van Soeren, Zaandam, 1998. Aantal pag.: 124; geïll Spoorwegstaker Jan van Hesselingen kreeg na ruim dertien jaar de zak bij de Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij. In het ultra korte getuigschrift dat hij in april 1903 ontving meldde zijn werkgever dat hij zich steeds 'naar de voorschriften' had gedragen 'behoudens de werkstakingen op 3l januari 1903 en 6 April 1903'. Daarmee kon hij zijn kansen op werk, zeker bij het spoor, wel vergeten. Hij vertrok zoals wel meer stakers naar Zuid-Afrika of Transvaal; anderen zochten hun heil in Amerika. In dit artikel aandacht voor de ervaringen van Zaankanter en machinist Jan van Hesselingen in 1903. Jan van Hesselingen was 35 jaar toen hij midden in de spoorwegstakingen van 1903 verzeilde. Die leeftijdscategorie was onder de stakers en vakbondsbestuurders goed vertegenwoordigd. Voor die tijd had hij o.a. gewerkt als stoker bij de marine. Zijn actieve optreden als staker kostte Van Hesselingen zijn baan. De spoorwegdirecties zetten de stakers, zeker de actieven, op een zwarte lijst en hielden ze verder buiten de deur. Met succes. Veel stakers en hun gezinnen leden in die tijd en nog lang daarna bittere armoede. In het artikel in de vorige Nieuwsbrief werd daar al op ingegaan. In deze aflevering van de serie artikelen over de stakingen van 1903 gaat het om de ervaringen van machinist Jan van Hesselingen, zoals ze door hem zelf in 1942, toen hij weer in Nederland was, te boek werden gesteld. In 1998 gaf kleinzoon F. van Soeren zijn grootvader, zijn familie en ook zichzelf een prachtig cadeau door het levensverhaal van Jan van Hesselingen te publiceren. Een bewerkt dagboek voorzien van fraaie illustraties en persoonlijke annotaties. Weigering Van Hesselingen was penningmeester van de Afd. C.S. van machinisten en leerlingen van 'Eendracht maakt macht', later aangesloten met andere afdelingen werd dat: 'Nederlandse Vereniging van Spoor- en Tramwegpersoneel', waarvan Jaap Oudegeest voorzitter werd. "30 Januari moest ik met een trein naar Amersfoort, 's morgens ongeveer 7 uur, welke trein daar gecombineerd werd met de trein uit Hoek van Holland via Utrecht: de trein naar Berlijn. De stationschef vergezeld door Van Vulpen, maande mij uiterste oplettendheid aan om reden ik de Rietlanden en de Muiderpoort moest passeren en zij bang waren voor sabotage." Die angst was misplaatst. Er gebeurde niets bijzonders. Terug in Amsterdam die ochtend moest Van Hesselingen bij de opzichter komen. Hem werd gevraagd de machine van Petter - de voorzitter van de machinistenvereniging - uit de remise van Zaandam te halen en de goederentrein naar linkhuizen te brengen en vandaar met een goederentrein naar de Rietlanden. Petter was net als Oudegeest bestuurder. 'Ik vertelde de opzichter dat ik wel als passagier naar Zaandam zou kunnen gaan, maar geen machine van Petter zou aanraken. Doorlopende ontmoette ik de ingenieur Van Swieten, die nu beval niet naar Zaandam maar naar de Castor te gaan om een trein te verwarmen. De Castor was een zeer oude machine ongeschikt voor de treindienst. Op die machine stond ook een kandidaat-machinist die toen naar Zaandam moest. Op zijn vraag: "Wat moet ik doen?" kon ik alleen antwoorden: "Ja oh, je staat er slecht voor, ik heb de brede band en jij nog niet, maar je weet nu dat ik weigerde!" 1k weet niet of hij naar Zaandam gegaan is, maar de rangeerders daar zullen hem niet in de gelegenheid gesteld hebben om uit de remise te komen... 'Die hele dag was er rumoer op het rangeerterrein maar op het moment dat een 'slangenmens' weigerde een goederenwagen aan een personentrein vast te maken en daarop geschorst was gold het parool: STAKEN.' Van Hesselingen werd 's avonds afgelost en ging naar de grote bijeenkomst in Plancius (het huidige Verzetsmuseum red.). Daar werd om 10 uur de algemene spoorwegstaking geproclameerd. '31 Januari is geen trein van Amsterdam vertrokken of aangekomen, wel zijn enige vroege treinen van andere stations vertrokken, maar praktisch stond alles stil.' Recht en Plicht Van Hesselingen vertelt dat de staking na de 31e januari werd opgeheven nadat werkgevers beloofden geen strafmaatregelen toe te passen. 'De staking was dus geëindigd en gewonnen en wat een winst!' De Zaankanter vertelt ook dat de maatschappij de gedane beloften niet nakwam en dat er wel degelijk rancuneus werd gehandeld. Bovendien werd actief aangestuurd op verdeeldheid onder het spoorwegpersoneel. De bond 'Recht en Plicht' werd opgericht onder pater Weijers. Er werd druk op het personeel uitgeoefend om toe te treden tot deze bond. Van Hesselingen: 'Ja, zelfs heb ik gekend, die beweerden de poten stuk te slaan van hen die bij de staking dienst zouden doen en later bleken zelf lid te zijn geworden van 'Recht en Plicht'. Dat waren de ergste verraders, die onder de eerste onderkruipers gerekend konden worden.' 'Zo brak de nacht aan van 5 op 6 april 1903. Die zondagnacht werd gekozen, omdat het meeste personeel ook uit de goederendiensten op hun depot of thuis zouden zijn. Deze staking ging tegen de beruchte stakingswetten van Abraham Kuyper, die in die week door de Koningin ondertekend werden. Opzichter Van Vulpen haalde een leerling-machinist 1e klasse, dus geëxamineerd, van huis waar een bruiloft was. Hij was wel niet in geheel nuchtere toestand, maar hij ging mee en vertrok met trein nr. 5, de eerste trein naar Rotterdam en op tijd. Dat werkte vanzelf misleidend, want te Haarlem en verder werd gezien dat die eerste trein op tijd was en werd het staken door de zwakken in twijfel getrokken en twijfelaars meldden zich aan.' 'Ik had zondagsavonds, wat mijn laatste rit voorgoed was, Amsterdam -Amersfoort gemaakt en had de machine zonder kolen en zonder olie neergezet. Ik wist als bestuurslid dat 's nachts de staking geproclameerd zou worden, waarbij ik in het Paleis voor Volksvlijt tegenwoordig was. Er werd goed gepost, wat niet verhinderde dat af en toe een trein vertrok. Sabotage is nooit gepleegd geworden'. De stakingen van april werden zoals bekend door de arbeiders dramatisch verloren. Omzwervingen In april 1903 van Hesselingen door de HIJSM na de stakingen ontslagen, waarna hij probeert in Zuid-Afrika bij het spoor aan het werk te komen. Na verloop van tijd vertrekt hij daar weer en volgt een verbazingwekkend groot aantal banen als stoker en machinist op de vaart, als machinist en monteur van stoomgemalen, in Engeland en uiteindelijk weer in Nederland waarbij hij zijn rode hart niet verloochende. Hij kwam na veel omzwervingen te werken bij 'de Centrale' en eindigde zijn levendige beroepsleven met zijn vrouw Johanna (Anna) Maria Blüm als pensionhoudsters in Koog aan de Zaan. Huug Klooster Kees van Kortenhof www.vakbondshistorie.nl

Gezin 1

Huwelijkspartner:	Johanna Maria Blüm	geb. 13 Apr 1868 overl. 28 Jan 1936
Huwelijk:	13 Apr 1893	Amsterdam
Kinderen:
	Neeltje van Hesselingen	geb. 9 Jan 1894
	Klaas van Hesselingen	geb. 22 Jan 1898