Willem Frederik Dolleman
| Geslacht: | Man | |
| Vader: | Albert Gerrit Dolleman | |
| Moeder: | Janna Langenkamp | |
| Geboren: | 29 Juli 1894 | Gorssel |
| Overleden: | 13 Apr 1942 | Leusden, kamp Amersfoort |
| Religie: | Ned. Hervormd, geen | |
| Beroep: | broodbakker | |
| Aantekeningen: | Den Haag. Bakker. Communist. Congres I.A.M.V. (Den Haag 1921). Partijraad C.P.H. (1924). R.S.A.P. Lid hoofdbestuur de Zaaier en redacteur Jonge Communist. Kandidaat C.P. verkiezing gemeenteraad Provinciale Staten 1923. Bestuur R.S.P. (tot 1935). Redactie Baanbreker (1933). Lid bestuur R.S.A.P. (1935). Redactielid De Nieuwe Fakkel. Lid Dagelijks Bestuur R.S.A.P. in 1938. Redactie De Arbeid. Bestuur N.A.S. (1937). Secretaris H.V.C. (1928).Medewerker De Rode October (1938). Voorzitter afdeling R.S.A.P. Kandidaat R.S.A.P. voor gemeenteraad en Provinciale Staten. Lijst links-extremistische personen (1939).Secretaris afdeling I.R.H. (1926). Voorzitter afdeling Nederlandse Federatieve Bond Arbeiders Fabrieksmatige en aanverwante bedrijven. Lijst revolutionairen (1925). Dolleman was één van de belangrijkste personen binnen de revolutionair-socialistische beweging in het interbellum. Het arme Nederlands-Hervormde arbeidersgezin in het Gelderse dorp Gorssel waarin hij opgroeide verhuisde in 1897 naar Den Haag. Hij bezocht daar de lagere school en leerde daarna het bakkersvak, dat hij tot zijn dood heeft uitgeoefend. Zijn weg in de arbeidersbeweging begon in het Nationaal Arbeids-Secretariaat (NAS) en in de Jongelieden Geheelonthoudersbond (JGOB), waarvan hij rond 1910 lid werd. Kort daarna sloot hij zich aan bij de socialistische jeugdorganisatie De Zaaier en in 1912 bij de Sociaal-Democratische Partij (SDP). In De Zaaier vervulde hij afdelingsfuncties en in 1914 werd hij landelijk voorzitter. In 1919 volgde hij zijn overleden vriend Andries van Gool (Van Amstel) op als redacteur van het orgaan De Jonge Socialist. In De Zaaier, waarin hij tot 1923 actief bleef, ontmoette hij Meta Mater, met wie hij trouwde. Van ongeveer 1920 tot 1927 was Dolleman secretaris van de Haagse afdeling van de Communistische Partij in Nederland (CPN). In 1927 verliet hij die partij en behoorde hij tot de oprichters van het Revolutionair Socialistisch Verbond (RSV), waaruit in 1929 de Revolutionair Socialistische Partij (RSP) voortkwam. In 1935 fuseerde de RSP met de Onafhankelijke Socialistische Partij (OSP) tot Revolutionair Socialistische Arbeiders Partij (RSAP). Dolleman was landelijk bestuurder van RSP en RSAP en de centrale persoon van deze partijen in Den Haag. De kracht van de theoretisch onderlegde Dolleman lag vooral in het schrijven van artikelen en brochures en het geven van scholing en inleidingen voor partijleden. Hij was redacteur en/of vaste medewerker van de verschillende bladen van RSP en RSAP, waarvoor hij onder meer de parlementaire verslaggeving verzorgde. Gedurende zijn gehele politieke leven is Dolleman actief gebleven in het NAS, waarvoor hij plaatselijk functies vervulde. Na het begin van de Duitse bezetting behoorde hij tot de oprichters van de illegale voortzetting van de RSAP, het Marx-Lenin-Luxemburg-Front (MLL-Front). Met Henk Sneevliet en Ab Menist vormde hij het leidende driemanschap van de organisatie. Dolleman was onder andere redacteur en medewerker van de verschillende illegale uitgaven en penningmeester. Na de Duitse inval in de Sovjet-Unie kwam hij in het najaar van 1941 in conflict met de meerderheid rond Sneevliet over het vraagstuk van de verdediging van de Sovjet-Unie. Dolleman was daarvan voorstander en keerde zich principiëel tegen een discussieverbod over deze kwestie. Alleen door toegeven van Sneevliet kon een scheuring op het laatste moment worden voorkomen. Op 2 maart 1942 werd Dolleman gearresteerd en op 13 april werd hij, samen met de overige gearresteerde leiders van het MLL-Front, geëxecuteerd. ARCHIEF: Collectie W.F. Dolleman in IISG (Amsterdam; vgl. Campfens, Aanvulling II in: TvSG, november 1986). Dossier proces Sneevliet/illegale RSAP SG 15/42 in Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (Amsterdam). PUBLIKATIES: Weg met het reformisme! Weg met het nationaal bolsjewisme! Strijdt mee tegen het fascisme! (Amsterdam 1933?); Nederland in de oorlog (Amsterdam 1937); Verraad der CPN (Amsterdam 1938). LITERATUUR: M. Perthus (red.), Voor vrijheid en socialisme (Rotterdam 1953) 85-90; G. Harmsen, Blauwe en rode jeugd (Assen 1961); F. Tichelman, Henk Sneevliet. Een politieke biografie (Amsterdam 1974); M. Perthus, Henk Sneevliet. Revolutionair-socialist in Europa en Azië (Nijmegen 1976); W. Bot, Tegen fascisme, kapitalisme en oorlog (Amsterdam 1983) 56-71, 127-129; T. de Winter (red.) Internationaal socialisme. Teksten van revolutionaire socialisten 1911-1942 / Henk Sneevliet, Ab Menist, Willem Dolleman (Rotterdam 1984); M. Eekman, H. Pieterson, Linkssocialisme tussen de wereldoorlogen (Amsterdam 1987); W. Bot, 'Bij "Het Huis" van Andries Dolleman' en A. Dolleman, 'Het huis' in: BNA, 27 (1992) 14-43 en BNA, 29 (1993) 26-38. PORTRET: W.F. Dolleman, circa 1935, IISG Auteur: Wim Bot Oorspronkelijk gepubliceerd in: BWSA 1 (1986), p. 31-32 Laatst gewijzigd: 22-05-2002 |
|
Gezin 1
| Huwelijkspartner: | Metta Mater | geb. 28 OKT 1896 |
| Huwelijk: | 2 Juli 1919 | Den Haag |