Herman Bernard Wiardi Beckman
| Geslacht: | Man | |
| Vader: | Jacob Wiardi Beckman | |
| Moeder: | Everdina Suzanna Kuenen | |
| Geboren: | 4 Feb 1904 | Nijmegen |
| Overleden: | 15 MRT 1945 | Dachau |
| Religie: | Remonstrants | |
| Aantekeningen: | Wiardi Beckman groeide op in een gezin waar een grote culturele en intellectuele belangstelling bestond. Zo hoorde de toneelspeler Willem Royaards tot de kennissenkring. Daarnaast werd hij in zijn gymnasiumtijd sterk beïnvloed door de jeugdbeweging Praktische Idealisten Associatie (PIA). Als gymnasiast had hij een grote bewondering en affectie voor P.J. Troelstra. Ook zijn nauwe vriendschap met M. van der Goes van Naters droeg er toe bij, dat hij reeds als achttienjarige tot de SDAP toetrad. De familie aan vaders zijde hoorde tot de Amsterdamse financiële kringen, die van zijn moeder was er een van Leidse geleerden. Hij studeerde geschiedenis aan de Leidse universiteit bij Johan Huizinga en kwam daarbij onder invloed van diens ideeën over de nationale gedachte en 'Nederlands geestesmerk'. Hij was een actief lid van het Leidse studentencorps en daarbij onder meer lid van de redactie van het corpsorgaan Virtus Concordia Fides. Daarin schreef hij aan het einde van zijn studietijd geladen pleidooien voor een maatschappelijk engagement van studenten. Hij was toen lid van de Sociaal-Democratische Studenten Club. Door dat lidmaatschap raakte hij bevriend met de dochters van de toenmalige SDAP-Kamerleden J.W. Albarda en G.W. Sannes. Deze Kamerleden hebben er voor gezorgd dat Wiardi Beckman door Troelstra en het partijbestuur werd aangetrokken om Troelstra te helpen bij het voltooien van zijn Gedenkschriften. Toen Troelstra voortijdig stierf, schreef Wiardi Beckman het laatste deel. Hij oogstte hiermee veel lof en dat droeg bij tot zijn benoeming tot assistent-hoofdredacteur van Het Volk (van 1932 tot 1937; van 1937-1940 was hij algemeen politiek hoofdredacteur). In die functie hield hij zich vooral bezig met de Amsterdamse gemeentepolitiek. Hij was lid van de Remonstrantse Broederschap en behoorde gedurende korte tijd tot de kring van de Arbeiders Gemeenschap der Woodbrookers in Bentveld. Wiardi Beckman hoorde tot de groep van jonge intellectuelen in de SDAP, waar de toenmalige partijleider Albarda veel vertrouwen in stelde om zodanige wijzigingen in het optreden en de beginselen van de partij tot stand te brengen, dat zij uit het politieke isolement zou kunnen komen. Wiardi Beckman beklemtoonde daarbij dat de SDAP de nationale gedachte diende te aanvaarden evenals het bestaan van een 'volksleger'. Zelf was hij na zijn studie naar de School voor Verlofofficieren der Infanterie in Kampen gegaan. Daar had hij zijn socialistisch standpunt zodanig getoond, dat hij krijgstuchtelijke problemen met de commandant kreeg. Ook weigerde hij de officierseed af te leggen. Naast de invloed van Troelstra en Huizinga op zijn denkbeelden was er die van de Franse socialist Jean Jaurès. Naast het denkbeeld van de 'nouvelle armée' (Jaurès) hield dat in, dat sociaal-democraten zodanig hadden bijgedragen - en nog bij droegen - aan die kenmerken van de Nederlandse samenleving van geestelijke vrijheid en verdraagzaamheid, dat zij een wezenlijk deel van die samenleving waren geworden en die dus ook dienden te verdedigen. Juist in verband daarmee fulmineerde hij fel tegen die maatschappelijke en politieke groepen, die de scherpe sociale tegenstellingen volgens hem in stand hielden en daarmee ook de sociaal-democraten tot tweederangs burgers maakten en de nationale saamhorigheid verhinderden. Als Eerste Kamerlid (1937-1940) verzette hij zich tegen uitbreiding van de oorlogsbegroting, omdat de regering niet tegelijkertijd maatregelen nam om de scherpe klassentegenstellingen op te heffen. Hij was namelijk niet tegen klassenstrijd als zodanig, maar wel tegen het verheffen daarvan tot socialistische doctrine. Daarbij beklemtoonde hij zeer nadrukkelijk dat tot het socialisme onverbrekelijk het gedachtengoed van de democratie hoorde, evenals de verdraagzaamheid en de geestelijke vrijheid. Hij bestreed daarom fel het fascisme en het communisme en was niet bereid het communisme milder te beoordelen dan het fascisme. Hij was lid van de commissie tot vergelijkend onderzoek van politieke systemen van de SDAP, de commissie voor militaire vraagstukken van de partij, de centrale plan commissie van SDAP en NVV en lid en secretaris van de commissie herziening beginselprogramma van de SDAP. Met hulp, steun en het gezag van commissievoorzitter J.W. Albarda heeft Wiardi Beckman zijn ideeën via de beginselprogramcommissie in het beginselprogram van 1937 van de SDAP gekregen. Hij zag daarin een conditio sine qua non om in Nederland tot andere partijverhoudingen te komen. Niet alleen de confessionele partijen dienden daartoe te verdwijnen, maar ook de SDAP moest grondig veranderen. In het begin van de oorlog heeft hij in een nota voor het illegale partijbestuur nog eens aangegeven, dat de SDAP bereid moest zijn om zich zelf op te heffen met het doel te komen tot een sociaal-democratische volkspartij. Wiardi Beckman is dan ook één van de wegbereiders van de PvdA. Reeds vóór de oorlog zag Albarda in hem de toekomstige leider van de sociaal-democraten. Ook al omdat Wiardi Beckman buiten de SDAP groot gezag had verworven bij jongeren in andere politieke partijen. Bij de mobilisatie in september 1939 had Wiardi Beckman zich vrijwillig bij het leger gemeld. In mei 1940 werd hij gedetacheerd bij de Generale Staf. Hij ging na zijn demobilisatie niet terug naar Het Volk, waar men wel op zijn leiding zat te wachten, omdat hij het principieel onmogelijk achtte onder de Duitse bezetting zijn gewone journalistieke werk te doen. Hij werd wel betrokken bij het illegale blad Het Parool en speelde ook een rol in contactorganen van vooral jongeren uit verschillende politieke partijen. Op 18 januari 1942 werd hij op het strand bij Scheveningen gearresteerd bij een poging op verzoek van 'Londen' naar Engeland te ontsnappen. Toen begon zijn gevangenschap als 'Nacht und Nebel'-gevangene, die eindigde met zijn dood aan de vlektyfus in Dachau. Wiardi Beckman was een wat verlegen man, maar toch met sociale eigenschappen. Hij was zeer principieel en getuigde vaak met grote moed van zijn principes, zowel in woorden als in daden, en had een grote culturele belangstelling. ARCHIEF: Collectie H.B. Wiardi Beckman in IISG (Amsterdam; vgl. Campfens, 233) en Collectie H.B. Wiardi Beckman in Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (Amsterdam). PUBLIKATIES: Het syndicalisme in Frankrijk (Amsterdam 1931; dissertatie); Doel en wezen der S.D.A.P. (Amsterdam 1934); Sociaal-democratie en nationale gedachte (Amsterdam 1935); In het rode Noorden. Een reportage (Amsterdam 1935); Het beginselprogram der S.D.A.P. (Amsterdam z.j.); Troelstra de ziener. Keur uit zijn journalistieke arbeid (Amsterdam 1935); 'In de schaduwen van morgen' in: De Socialistische Gids, november 1935; 'Vijf en twintig jaar staatkundig leven' in: Ir. J. W. Albarda. Een kwarteeuw parlementaire werkzaamheid (Amsterdam 1938). 'Kabinet-de Geer. Keerpunt in Nederlands staatkundig leven' in: Socialisme en Democratie, 1939, 553-557; 'Geschiedenis als opdracht' in: Dat wat blijft (Haarlem 1941); Wiardi Beckman (Amsterdam 1946; keur uit zijn artikelen). LITERATUUR: E. Hoornik, 'De laatste uren van Dr. Wiardi Beckman' in: Het Vrije Volk 28.5.1945; P. Bakker, 'Dr. H.B. Wiardi Beckman, den opvolger' in: Elsevier 9.11.1946; K. Voskuil, Wiardi Beckman (Amsterdam 1946); M. van der Goes van Naters, 'Beckman's gave leven' in: Socialisme en Democratie, 1946, 7-10; J. in 't Veld, 'Dr. H.B. Wiardi Beckman' in: De Nieuwe Stem, 1946, 724-726; W. Kalf, 'De les uit twee ontmoetingen met Wiardi Beckman' in: De Waarheid, 9.2.1959; J.S. Wijne, W.L. Harthoorn, Verboden te sterven (Amsterdam 1963); A.A. de Jonge in: BWN I, 654-655; J.S. Wijne, 'Wiardi Beckman' in: Vrij Nederland Bijlage, 8.10.1983; Stuuf Wiardi Beckman, patriciër en sociaal-democraat (Amsterdam 1986); P.J. Knegtmans, Socialisme en democratie. De SDAP tussen klasse en natie (1929-1939) (Amsterdam 1989); M. de Keizer, Het Parool 1940-1945. Verzetsblad in oorlogstijd (Amsterdam 1991). PORTRET: H.B. Wiardi Beckman, IISG Auteur: Johan S. Wijne Oorspronkelijk gepubliceerd in: BWSA 1 (1986), p. 149-151 Laatst gewijzigd: 22-09-2003 |
|
Gezin 1
| Huwelijkspartner: | Maria Petronella Margaretha Wackie Eijsten | geb. 6 Juli 1904 |
| Huwelijk: | 3 Dec 1927 | Nijmegen |