Wees mens als moreel streven waaraan individu en maatschappij zich dient te spiegelen heeft iets weg van de laarzetrekkers van de baron van Munchhausen. Het is Zijn en doel. In zijn doelstelling is het redelijk, in zijn streven gevoel. In de decennia voor en na de eeuwwisseling was het gemeengoed en behelste het een programma bijna. De eeuw was van de vooruitgang

Heden ten dage is het begrip humanitarisme is onbruik geraakt, zodat een uitgebreide behandeling op zijn plaats. Temeer daar dit begrip in dit werk centraal staat. In Van Dale komt het niet voor, wel echter het woord humanitair. In de thesaurus van wp 5.1 komt humanitarisme ook niet voor. Wel echter weer op humanitair, nl. menslievend. Dit woord intoetsend levert behalve weer humanitair ook filantropisch, hier mee verdergaand komen wij op menslievendheid en liefdadigheid en tenslotte levert dit laatste woord barmhartig, caritatief, charitatief, gul, offervaardig en weldoend op. Eigenlijk kennen wij het woord voornamelijk in combinaties als 'humanitaire hulp' en 'humanitair oorlogsrecht' die toch duiden op incidenteel ingrijpen als reactie op uitzonderlijke situaties. Dit is het droesem van een ethische stelsel zo veel omvattend dat het onzichtbaar bleef. Hare bronnen waren vele, maar er waren geen grondslagen. Uiteindelijk loste zij op in het nu en herkennen we elementen ervan in de milieu ethiek en in de new age. Wat rest is haar geschiedenis waartoe dit een aanzet is. Wel dient allereerst te worden aangemerkt dat het woord
enkele theologische betekenissen heeft, zoals dat Christus mens was en niet god, die geen verband houden met onze sociale connotaties.

Humanitarisme is een neologisme. Oftewel, het woord is niet aan ons overgeleverd vanuit de oersoep der woordenbrij maar heeft een aanwijsbaar beginpunt. Leuk om te weten dat tijdens het vervaarlijke knotsenzwaaien der Neanderthalers niemand over humanitair oorlogsrecht begon. Maar betekent dit tevens dat zij toch bepaalde leefregels hadden, dat zij wel duidelijk dat hun gedrag toch vaak als humanitair kan worden aangeduid. Met het verschijnen der schriftelijke overlevering kunnen wij dit met meer zekerheid zeggen. Zo zien we bij de grieken of bij de chinezen wel degelijk barmhartigheid. Jegens dieren, vijanden zoals Christus, de Boedda Mohammed verkondigde, dus waarom zou een Fransman tijdens de Verlichting sleutelen aan het woord humanite - menselijkheid alsof er van oudsher niet genoeg woorden waren om zoiets uit te drukken. En waarom wordt zo'n woord opgevat en gebruikt? Als duidelijk is dat zulk gedrag zoals later werd aangeduid als humanitair wel bestond dan kan een reden zijn dat men hun gedrag, of beter gedrag zoals men nu ging voorschrijven, wilde onderscheiden, in een ander context wilde zetten, in de context der Verlichting, van de Romantiek bv. Mishien was er een ander waarde systeem ontstaan. Om het begrip humanitarisme uit te lichten dient derhalve het afgezet te worden tegen eerder gedrag, maar vooral eerder waardesystemen. Heden ten dage is het begrip humanitarisme enigzins verflauwd, heeft het niet die toch m.i. toch enigzins sectarische betekenis.
de Abbe Baudeau in 1765; het is uitgevonden en misschien ook daarmee het begrip. Daarvoor bestonden wwel caritas en charitas bij de klassieken en hoffelijkheid in de latere middeleeuwen.

Dat de mens zich als mens dient te gedragen is uiteraard tautologisch, ware het niet dat bedoelt wordt dat de mens zich dient te gedragen naar het beeld die wij hebben van de mens, van de ideale mens [Wees Mens - Filosofie in Ned]. De mens als utopie. Ons gedrag, de geschiedenis zelve kan slechts verklaard worden met ideaalbeelden, met datgene waarna men streeft. Botsingen tussen mensen en groepen mensen als botsingen tussen mensen die hetzelfde willen maar wat ondeelbaar is(dus materieel), of die alle wat anders willen en het blijkt onverenigbaar (dus geestelijk). En door strubbelingen heen zien we een toename van beschaving, althans van het beeld ervan. En humanitarisme is dan niet zozeer een loot aan die boom alswel het groeipuntje, de optelsom van alle groeipuntjes want het humanitarisme heeft zich democratisch verdeelt over vele terreinen. Misschien daarom juist lijkt humanitarisme vervlogen,

UITLEG SALT OVER GESCH.
misschien Lecky - History of morals from charlemagne to ...? als bruggetje. Ook hier evolutie van morals, Darwin liet zich hierdoor inspirereen??

Dan komt verlichting met humanitarisme. vooruitgansgeloof
waarom nieuw woord verzinnen, omdat in verlichting er een orientatie komt op de mens zelf voor zedelijk gedrag, uitwerken
gesch woord + geshc woord in ned.
anti-slavernij
Humanitarian League in engeland
vertaald door d. de clerq
clerq heeft problemen met het woord, getuig de dubbele vervoeging: humanitarianisme, bestond
woord eerder in ned?
toch geen bond
enkele vindplaatsen woord humanitair in boeken en tijdschriften in ned. + betekenis.
Dubcek introduceerde communisme met een menselijk gezicht
Vpro en menselijkheid (allebei los van dogma)

Littre, E.
1874 Dictionnaire de la langue Francaise
HUMANITAIRE adj. Neologisme. Qui interesse l'humanite entiere S.m. Partisan de l'humanite
consideree comme un grand etre collectif. etym. Voy. humanite
HUMANITAIRERIE s.f. La gent humanitaire, mot de plaisanterie et de denigrement forge par A.
de Musset: Le monde sera propre et net comme une ecuelle; L'humanitairerie en fera sa gamelle.
Dial. de Dupont et Durand
HUMANITARISME s.m. Neologisme. Systreme, doctrine humanitaire

Mens zijn stond voor eerste dienstweigeraars voorop.
Meyer: had Domela het niet over pacifisme als humanitair idee in 1870?
Herman Franke (1990) p. 14: De strafrechtgeleerde A.J. Blok stelde in 1925 'het veld winnen der humanitairen geest' en 'het voortschrijden der beschaving' vrijwel aan elkaar gelijk. !En Verder!

menschlievendheid - veel hiervan in PICA

WNT:
menschenliefde - gezien als [grieks woord]; van eenen mensch jegens de anderen; de heilige zede... der menschenliefde, Ten Brink, Rom. 4, 87
menschelijkheid - 3. zachtheid, mededoogen, menschlievendheid. Humaan, humanist.
menschelijk

(1907?), er was toch nog een woordenboek, onlangs heruitgegeven door Ewout Sanders?

Er wordt gesproken van een een voortgang van beschaving, en van het humanitarisme. Doch moet het duidelijk zijn dat mensen die zich inzetten voor sommige humanitaire bewegingen op andere gebieden in de fout gaan. Zo kan een dierenliefhebber haar dienstmeisje flink onderbetalen. De grootste anomalie echter moet zijn de nationaal-socialisten in Duitsland. Hoe is het mogelijk dat kopstukken als Hitler, Himmler en Hess vegeatriers waren, antivivisectionisten, voorstanders van natuurgeneeswijze en allerhande esoterische ideeen aanhielden? Deze vraag is m.i. vandaag nog van belang omdat wij weer een stroming kunnen herkennen met deze karakteristieken waarbij de sociale maatschappelijke component van het humanitarisme ontbreekt.

2. Humanitas B.
Het grote complex 'natura humana' omvat, zoals wij zagen, niet alleen de menselijk kenmerkende eigenschappen van het individu, maar ook de sociale relaties van menen. Aldus treedt het een latente moment in actie en onderwerpt zich in gelijkvormigheid. Deze actieve moment wordt een ideaalbeeld, van de mensheid op zich, van de 'humanitas' in de zin van barmhartigheid, zachtheid (goedetierendheid), redelijkheid, verzoening, onbaatzuchtig, welwillendheid, vrijgevigheid, minzaamheid, vriendelijkheid, hoffelijkheid. Ook hier laten de verschillende nuances van het begrip zich het beste nagaan bij Cicero.

Als volgende trede van de persoonlijk-culturele ontwikkeling betekent 'humanitas' de consideratie van de gevoelens van de naaste, zelfs van zich fouten, betekent het de offerwilligheid tegenopver de vriend, de danmkbaarheid tegenover de weldader.

Zich in de Groep N 'humanitas' gelijkgezet wordt met 'fijnheid van de rede', zo betekent ook binnen Groep B 'humanitas' de elegantie van de vorm, dat met opgeruimdheid gepaarde tactgevoel, de ' …. ' in tegenstelling tot ' ….. ':

Ook in het politieke leven bewijst de 'humanitas' zich als een zedelijke kracht, namelijk als zachtheid tegenover de overwonnen vijand:

en als ruimhartigheid in de toepassing van bestuurstechnische maatregelen:

Weliswaar had juist in het politieke leven het woord 'humanitas' soms een niet uitsluitend gunstige betekenis, namelijk in het geval wanneer het zooveel betekent als 'inpalmende vriendelijkheid'. Zo vertelt C. nepos Alcibiades tot koning Pharanabazus gevlucht was:

De verschillende betekenisnuances van 'Humanitas B' laten zich omgeveer door de volgende ordeningsschema.

Humanitas B: = menselijkheid, mensdom
- consideratie - zachtheid tegen overwonnen vijanden
- met ruimhartigheid gepaardgaande tactgevoel - tolerantie in de bestuur - inpalmende vriendelijkheid in de politiek

'Humanitas N' werd reeds in de tijd van Cicero in de eerste instantie toegepast op de onderlinge verhoudingen van de Romeinse staatsburgers. Maar juist in de geschriften van Cicero vindt een uitbreiding plaats van 'humanitas B' over de staatsgrenzen heen geldend. Naast de 'homo Romanus' treedt de 'homo humanus' op, naast de staatsplicht treedt de plicht op tot een algemener en moreel verdiepte menselijkheid, naast de nationaliteit van het mensdom. Reitzenstein vermeldt: 'dat met de dood van Cicero en Varros het woord zelf zijn leven verloren lijkt te hebben'. Toch hebben wij juist in post-ciceroonse tijd twee kenmerkende verklaringen van het wezen van 'humanitas B'. Een staat van Seneca

3. Humanitas Hs.
Humanitas Hs. Staat in nauwe samenhang met Humanitas B. De deugden leerden tot een …… scholing van het verstand.

xxxx

De andere ongeveer gelijke inhoud vindt men bij Plinius. Voor Seneca heeft 'humanitas' ongeveer dezelfde betekenis als het geloof in de natuurlijke goedheid van de mens, daarom zal, als hij deze op een andere plaats (Ep. 95, 33) uitgedrukt heeft, de mens van de mensen is heilig.

Deze omvangrijke betekenisgroep 'humanitas B' mag men zien als een betekenisgeschiedkundige voortgang van de griekse ' …. ' en daarmee als een typische drager van hellenistische cultuur op romeinse bodem.
1. Welgezindheid tegenover de medemens, vriendelijkheid
2. Liefde voor onderdanen
3. Blijken van vriendelijkheid
Gods liefde voor mensen
Over de aard van de samenhang tussen 'humanitas' en ' ….. ' zijn de meningen verdeeld.